Plotseling rukken uit alle hoeken agenten en ME’ers uit naar de Utrechtse wijk. Stenen, flessen en vuurwerk zijn hun deel. Ruiten van een winkel en een bushok sneuvelen, bosschages vliegen in brand en verkeersborden moeten het ontgelden.

En dat allemaal na een simpele boodschap, die ook verspreid werd door twee Hilversummers (24 en 28) en vervolgens als een lopend vuurtje rondgaat via sociaal medium Snapchat. Volgens het Openbaar Ministerie zijn de mannen uit Hilversum medeverdachten en is de man uit Nieuwegein de hoofdverdachte.

Het drietal zit na hun aanhouding in de zomer van 2020 wekenlang in voorarrest. Het OM wilde die termijn zelfs met maanden verlengen. Maar daar stak de onderzoeksrechter na aandringen van de advocaten een stokje voor: ze werden vrijgelaten en sindsdien is het stil.

Samen werd het drietal neergezet als de aanstichters van de zomerrellen, die het begin vormden van een reeks zomeravonden vol kat-en-muistaferelen tussen de Utrechtse politie en tientallen jongeren. Ook in Overvecht en Zuilen, Ondiep en Hoograven was het in de daaropvolgende avonden raak.

In totaal vinden meer dan vijftig aanhoudingen plaats. De meeste verdachten blijken tussen de 13 en 19 jaar oud en komen uit Utrecht. Krap de helft van hen is bij de politierechter of de kinderrechter verschenen, of is gehoord. Een aantal van hen kreeg taakstraffen, tussen de 12 en 100 uur. Andere uitgedeelde straffen zijn een geldboete, jeugddetentie, verplichte begeleiding of een verwijzing naar Halt. Een twintiger krijgt zelfs een celstraf.

Die celstraf is zeker niet waar de advocaten Christian van Dijk en Anis Boumanjal rekening mee houden voor hun cliënten, die op 26 september voor de rechter verschijnen. Van Dijk, die de Nieuwegeinse hoofdverdachte bijstaat: ,,Het OM staat natuurlijk al met 1-0 achter in deze zaak: toen hoog oppakken en nu na ruim twee jaar dit buiten de redelijke termijn bij de politierechter afdoen. Opmerkelijk. Vanwege de impact op de samenleving had ik natuurlijk verwacht dat dit bij de meervoudige kamer zou worden behandeld en dat wilde het OM ook.”

Volgens een woordvoerder van het OM is de keuze voor de politierechter logisch: ,,Dat is altijd zo bij opruiingszaken.”

Van Dijk: ,,Ik heb nooit met iets anders rekening gehouden dan een taakstraf, mocht hij überhaupt worden veroordeeld. Mijn cliënt is neergezet als aanstichter maar hij had helemaal de intentie niet om te rellen. Hij riep diezelfde avond zelfs al op om niet meer te komen, maar dat zit niet in het strafdossier. Dit is een jonge jongen, met een prima opleiding die nooit eerder zoiets deed.”

,,Deze jongens zijn een onbeschreven blad”, zegt Boumanjal, die een van de Hilversumse medeverdachten bijstaat. ,,Hij heeft na het incident geen politiecontacten opgedaan en gewerkt aan zijn toekomst. Een gevangenisstraf lag en ligt niet in de rede. Daarom is het niet in goede aarde gevallen, dat het OM alles op alles zette om deze jongens zo lang mogelijk in voorarrest te houden.”